Hekim Seçme Hakkının Kullanılabilmesi İçin Gerekli Düzenlemeler Yapılmalıdır

Dünyada ve ülkemizde devam eden covid-19 pandemisi, ağırlaşan ekonomik kriz koşulları, elektirik kesintilerinin yarattığı ciddi aksaklıklar, sağlıkta önceden de var olan birçok soruna eklenince, özellikle kronik hastalıklarla yaşayan bireylerin kaliteli sağlık hizmetlerinden yararlanması giderek daha da zorlaşmaktadır.

Bunun en son örneği ise kamuoyunun bilgisine gelen, kronik akciğer hastalıklarıyla mücadele eden ve oksijen tüpleri ile yaşamını sürdüren hastaların tedaviye erişmede yaşadıklarını bildirdikleri zorluklardır.

Hastaların hekim seçme hakkı evrensel olarak bilinen bir haktır. Hekim seçme hakkı; hasta ve hasta yakınlarının, en temel hasta hakkı olan sağlık çalışanını seçmesi ve değiştirmesi, teşhis ve tedavilerinde katılımcı rol oynamaları şeklinde ifade etmek mümkündür. Hekim seçme hakkı; çeşitli uluslararası metinlerde şu şekilde yer almaktadır:

• “Hasta, hekimini özgürce seçme hakkına sahiptir.” (Lizbon Bildirgesi 1981),
• “Hastalar, sağlık sisteminin işleyişi ile uyumlu olarak, hekimlerini veya diğer sağlık personelini ve sağlık kurumlarını seçme ve değiştirme hakkına sahiptir.” (Amsterdam Bildirgesi 28-30 Mart 1994),
• “Hasta özel veya devlet sektöründe olmasından bağımsız olarak hekimini ve hastanesini veya sağlık hizmeti veren kurumları özgürce seçme ve değiştirme hakkına sahiptir. Hasta herhangi bir aşamada diğer bir hekimin görüşünü alma hakkına sahiptir.” (Bali Bildirgesi Eylül 1995),
• “Yeterli bilgiye sahip her birey farklı tedavi prosedürleri (yöntemleri) ve tedaviyi verecek kişiler arasında seçim yapma hakkına sahiptir. Hasta, hangi teşhis ve tedavi yöntemin kullanılacağı ve doktor, uzman veya hastane seçimi konularında karar verme hakkına sahiptir. Sağlık hizmetleri, bu tedaviyi uygulayacak çeşitli merkezler (sağlık kurumları) ve doktorlar ile alınan sonuçlar hakkında bilgi vererek bu hakkın kullanılabileceğini temin etmelidirler. Bu hakkın kullanımını kısıtlayan tüm engeller kaldırılmalıdır. Doktoruna güvenmeyen bir kişi başka bir doktor talep edebilir (seçebilir).” (Hasta Haklarına Ilişkin Avrupa Statüsü (Ana Sözleşmesi) Temel Dokümanı Roma, Kasım 2002),

Tabi ki bu metinlerde anlatılan “hekim seçme hakkı”nın kapsamı bir ülkenin özel koşullarına göre şekil alabilmektedir, ancak mümkün olan en iyi seviyede bu hakkın kullanılabilmesini sağlayacak uygulamaları hayata geçirmek Sağlık Bakanlığı’nın ödevidir.

Hekim ve sağlık kuruluşunu seçme hakkının kullanılabilmesinin önündeki en büyük engel ise Genel Sağlık Sigortası sisteminin olmayışıdır.

EHHD, 23 Ocak 2022 erken genel seçimleri öncesi seçime katılan siyasi partilerin kampanyalarını izlemiş ve sağlıkla ilgili verilen vaadleri derleyerek bir “izleme raporu” üretmiştir. Raporun en çarpıcı bulgularından birisi ise seçim sonrası kurulan ve hala yönetimde olan UBP-DP-YDP koalisyon hükümeti ortaklarının tümünün de seçim öncesi genel sağlık sigortası sistemini yasallaştıracaklarını vaadetmiş olmalarıdır. Ne yazık ki hükümetin icraatlarında henüz bu yönde bir girişim yoktur.

Hastaların hekim seçme hakkı olduğu gibi sorumlulukları da vardır, bu sorumlulukların da hastaya makul ve anlaşılır bir şekilde anlatılmasını ve sağlık çalışanı ile hasta arasındaki iletişimin etkin bir şekilde kurulmasını sağlayacak sistemleri geliştirmek, uygulamak ve denetlemek de yine Sağlık Bakanlığı’nın sorumluluğundadır.

Evrensel Hasta Hakları Derneği olarak sağlıkta sadece hak ihlali yaratmakla kalmayıp, çatışma ve şiddet kültürü üreten anlaşmazlıkların bir an önce çözümlenip, hastaların haklarının ihlal edilmemesi ve hayatlarının hiçbir gerekçeyle tehlikeye atılmaması yönünde çağrı yapar, seçim bildirgelerinde halka vaad edilen yasa ve politika uygulamalarının takipçisi olacağımızı bildiririz.

Gönüllü ol, Bağış Yap, Hak Savun. Hemen Bugün Bize Katılıp Gücümüze Güç Kat!