Evrensel Hasta Hakları Derneği 20. Yaşını Kutladı

2002 yılında hasta ve hasta yakınlarının menfaatinin korunması ve hasta haklarının yasalaşması için mücadele eden Evrensel Hasta Hakları Derneği dün (26.20.22) Dünya Hasta Hakları gününde geniş katılımlı bir resepsiyonla 20. Yaşını kutladı.

Dernek lokalinde gerçekleşen resepsiyonda, 20 yıllık yolculuğunda EHHD ile dayanışma gösteren ve ülkedeki sağlık sisteminin iyileştirilmesi, kamu sağlık hizmetlerinin eşit, adil ve erişilebilir hale gelmesi için kendi alanlarında mücadele eden sivil toplum örgütleri, oda ve birlik temsilcileri ile aktivistler EHHD’yi yalnız bırakmadılar. Meclis Başkanı Zorlu Töre, Meclis Başkan Yardımcısı Fazilet Özdenefe, ve milletvekilleri Sıla Usar İncirli, Ayşegül Baybars ve Devrim Barçın’ın da katıldığı resepsiyonda, Derneğin kurucu üyelerine de teşekkür edilerek zeytin fidanları takdim edildi.

Resepsiyonda konuşma yapan Dernek başkanı Emete İmge, EHHD’nin kuruluş yılından bu yana verilen mücadeleyi, emek koyanları, hasta hakları yasalaşması için yıllar içerisinde yapılan savunuculuk çalışmalarını ve sağlık sisteminde gelinen son aşamayı irdelediği konuşmasında hayatını kaybeden Dernek üyelerini de saygıyla ve özlemle andıklarını söyledi.

İmge hasta hakları kavramının toplumumuzda yıllar içerisinde geçirdiği evrime de değindi. 

İmge’nin konuşmasından satır başları:

 “Şunu önemle ifade etmek isterim ki, hükümet programlarının sağlık vaatlerinde, “hastanın seçim hakkına önem verilecektir” ifadesinin ötesine geçemeyen hasta hakları, Dr. Gülsen Bozkurt ve Av. Hüseyin Celal’in girişimlerinden sonra, hükümet programlarındaki sağlık vaatlerine ilişkin söylemi de değiştirmiş, siyasetin söylemi “hasta haklarını yasalaştıracağız” vaadine dönüşmüştür.

Aradan geçen süreçte Sağlık Bakanı Dr. Faiz Sucuoğlu döneminde kamu sağlık çalışanlarına yönelik “hasta hakları bilgilendirme toplantıları kamu hastanelerindeki başhekimleri de insiyatifiyle gerçekleştirildi.  Derneğimizin hasta hakları posterlerinin kamu hastanelerine asılmasına izin verildi.

Sağlık Bakanı Filiz Besim döneminde yasa taslağı yine meclise gönderildi. Ancak yasa taslağı Komite gündeminde hiçbir zaman gündem olmadı. Yaptığımız buna ilişkin lobicilik çalışmalarında ise Komite Başkanından “bu yasanın görüşülmesi için yeterli talep olmadığı “yönünde bilgi alınmıştır.

20 yıl önce 20 yıl sonra … Biz Neler Öğrendik?

20 yıl önce kamu hastanelerinde bugün de devam eden organizasyon bozukluğu, ilaç, hekim, hemşire eksiklikleri ve bunlarla ilişkili hasta hakları ihlallerine dikkat çekmek, ülke mevzuatına hasta haklarını koruyan bir zemin kazandırmak maksadıyla yola çıktık.

Dayanışma Ortaklarımız Çeşitlendi

Başlangıçta dayanışma içinde olduğumuz örgütler çoğunlukla sağlık dernekleri ve sağlık meslek örgütleriydi. 

2007 yılından itibaren sağlık derneği olmayan örgütlerle de ittifak oluşturduk. Bunun birinci örneği kapalı alanlarda tütün ve tütün ürünlerinin kullanımının yasaklanması için yasa talebiyle yola çıkan Dumansız Ada Platformu’nun kurulmasında insiyatif gösterdik. 

İkinci örneği ise hem ülkede hem Kıbrıs’ın kuzeyinde hem de Brüksel’de ortaklıklar kurduğumuz Sivil Toplum Örgütleri Ağı’nın oluşmasını desteklemek ve aktif görev almak oldu.

2016 yılı EHHD için ve aynı zamanda bizlerin öğrenme sürecinde önemli bir dönüm noktasıdır. Dernek savunuculuk çalışmalarına derinlemesine ağırlık verdi. Yürüttüğü projelerle dernek kapasiteasi gelişti. Hak temelli çalışan örgütlerle işbirliğini geliştirdi.

2016’da Sağlık Dernekleri Platformunun oluşumunu destekledik ve görev aldık.

İtalya’dan Aktif Yurttaşlık Ağı’nın ortağı olduk.

2018’den sonra Baro’nun İnsan Hakları Komitesi de iş birliği ortaklarımızdan oldu.

Yaşlılar önceliğimiz oldu. Sınırüstü İzleme Komitesinin oluşumunu destekledik.

Hak savunuculuğu yaparken insan hakları kapsamında “demokratik haklar, ifade özgürlüğü, mülteci hakları, insan ticareti, KUIR haklarına ilişkin İnsan Hakları Platformunun kurulmasını destekledik.

Çocuk hakları, kadın sağlığı, engelli hakları hep önceliğimiz oldu.

Toplumda sesi duyulamayan akıl ve ruh sağlığı bozuk olan hastaların, mahkumların, seks işçilerinin de sağlık haklarını araştırdık ve savunuculuğunu yaptık.

2021’den beri Nadir Görülen Hastalıklar Ağı’nın oluşması için destek veriyoruz.

Tüm zamanlarda sadece hak değil, Sağlık Bakanlıklarından iş birliği talep ettik.

EHHD olarak bizler, hasta haklarının korunması için   sağlık hizmeti alan bireylerin şikayetlerinin kayıt altına alınacağı, değerlendirilip makul sürede sonuçlandırılacağı birimlerin kamu hastanelerinde hizmete girmesi konusunda Sağlık Bakanlığı’na yazılı talepte bulunduk. Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi’nde pilot çalışma olarak “Hasta Destek Birimi” nin açılmasını talep ettik.  Dönemin Sağlık Bakanı Dr. Ali Pilli talebimizi olumlu bulduğunu ve uzun zamandan beridir bu girişimi yapmak istediğini, ancak pandemi sebebiyle öncelik veremediğini belirtmişti.  Sn Pilli toplantı sonrası basına yaptığı açıklamada “Hasta Danışma Birimi’nin Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi’nde kurulması konusunda girişim başlattığını duyurmuştur.  Evrensel Hasta Hakları Derneği, Türkiye’de örnek bir hastanedeki Hasta Destek Biriminin nasıl çalıştığı, şikayetleri kayıt altına alıp, ne şekilde sonuçlandırdığı konusunda bir Çalışma Ziyareti düzenleyerek, Sağlık Bakanlığımız tarafından kamu hastanelerinden görevlendirilen seçilmiş memurların bu alanda deneyim kazanmasını ve kapasite geliştirmesini sağlamıştır.  Dr Burhan Nalbantoğlu Hastanesi Başhekimliği’nin Bakanın talimatı üzerine yapacağı çalışmalara destek veren Derneğimiz, Başhekimle işbiliği içerisinde, hastaların hakları ve sorumluluklarını gösteren broşürler ve hastaların dilek ve şikayetlerinin biriktirileceği ve toplanacağı dilek kutuları üreterek BNDH’de farklı yerlerde görünmesine destek vermiştir.  Kısa bir zaman sonra Hasta Dilek Kutularının ortadan yok olduğunu ve Başhekime bu konuda yazılı olarak sorduğumuz bu kutuların akibeti ne oldu sorusuna net bir yanıt alamadığımızı sizlerle paylaşmak isteriz.  Derneğimizin 22 yıllık hasta hakları savunculuğu sürecinde, kamu sağlık yöneticilerindeki hasta hakları uygulamalarını pratiğe geçirmede karşılaşılan türlü gel gitlerle doludur.  

Derneğimiz kurulmadan önce, Hasta Hakları Platformu olarak yola çıktığımız süreçte, dönemin Sağlık Bakanı av. Hüseyin Celal ilk yasa taslağının hazırlanmasını ve meclis komitesine gönderilmesini sağladığında, yasa çıkana kadar Yönergelere ihtiyacımız olacak diyerek, bu hasta hakları yönergesini duvar büyüklüğünde çerçeveletilerek Bakanlık ve BNDH de asılmasını sağlamıştı. Akabinde kabine değişikliği ile görevden alınan Bakan’ın başlattığı bu girişimler de süratle ortadan kalkmıştı.

20 yılın sonunda hak savunuculuğu yanında sistematik olarak Hak İzlemeciliği yapmaya başladık. 

Geride bıraktığımız Ocak ayında erken genel seçim yaşanmış ve UBP-DP-YDP koalisyon hükümeti kurulmuştur. Hükümet ortaklarının her biri seçim propaganda sürecinde gerek seçim bildirgelerinde gerekse kampanyalarında seçmenlere hasta haklarını yasallaştırma vaadinde bulundular. Sözü geçen partilerin koalisyonundan oluşan Hükümet programında ise sağlıkla ilgili planlanan icraatlar arasından hasta hakları yasası ile ilgili gerekli düzenlemelerin yapılacağı da yer almaktadır. 

Derneğimiz içinde bulunduğu dönemde, sistematik hak izlemeciliği için “ Ocak 2022 Genel Seçimleri söylem analizi” yapmış ve raporlamıştır

Ayrıca bu dönemde demokratik haklar ve ifade özgürlüğü, mülteci hakları ve insan ticareti, KUİR hakları üzerine savunuculuk ve sistematik hak izlemeciliği yapan İnsan Hakları Platformuna destek vermektedir. 

Hasta haklarının ülkemizde yasal bir zemine kavuşmasını çok önemsiyoruz.    Dünyada etik telkin ve düzenlemeler, hakların korunmasında yeterli olmadığı içindir ki Evrensel İnsan Hakları Beyannamesi’nin ilanından sonra, çocuk, kadın ve hasta hakları gibi hakların korunması için ilave mevzuatların oluşmasına ihtiyaç duyulmuştur.    Hasta haklarını koruyucu mevzuat ve uygulamaların yürürlüğe girmesi halinde sağlık sektöründe toplam kalite artacak, çatışma kültürünün yarattığı şiddet olayları aşağıya çekilecek, sağlık çalışanları ve hastaların memnuniyeti artacaktır.    

Hasta haklarının korunması için ihtiyaç duyulan bu yasanın ülkemizde yürürlükte olmaması kabul edilemez bir noksanlıktır. Çünkü hasta hakları kişilerin, siyasetçilerin seçimine ve ertelemesine tabi bir hak değil, hasta hakları Anayasa’nın korunmasını emrettiği vazgeçilmez bir haktır.    Halbuki bu alanda toplumsal talep vardır ve oldukça güçlüdür.    

20 yılda yapılan Sağlık Çalıştayları hasta haklarına vurgu yapmış, gerekliliğini öne çıkarmış, Kasım 2016’da gerçekleştirdiğimiz KKTC Hasta Hakları Algı Araştırması da bu alanda bir mevzuata ihtiyaç olduğunu güçlü bir talep olarak ortaya koymaktadır.   

Yirmi yıldır demokratik savunuculuk yapma becerilerimizle hastanın sesi olmaya çalışan bizler, ülkemizde bu alandaki toplumsal talebi görmezden gelenlere soruyoruz!    Hasta hakları talebi halkın “romantik” bir talebi değildir. 

Hak savunuculuğu yapan bir STÖ olarak hak mücadelesi yapan tüm örgütlere eşit mesafede saygılı ve destekçileriyiz. Ancak hiçbir meslek örgütünün özlük haklarına ve maaş skalasına ilişkin talepleri halkın Hasta Hakları talebinin önünde olamaz, ötelenemez, herhangi bir meslek grubunun özlük haklarının gerçekleşmesi için bekletilemez. Bu insan hakları ihlalinin ta kendisidir. 

Hasta haklarının sağlık sisteminin bel kemiği olduğunu, hasta hakları olmadan adil ve kaliteli bir sağlık sistemi inşa etmenin mümkün olamayacağını hatırlatılırız.  Hasta haklarının olmadığı sağlık sistemi, bir süre idare edilebilecek bir durum olamaz, bilerek bilmeyerek bu ülkede hasta hakları uygulamalarını geciktirenler, ihmal edenler insan hakları ihlaline neden olmaktadırlar.

20 yıllık, 22 yıllık süreçte sayısız talebimiz, sayısız çabamız etkili olamadı. Bu halk, anayasal hakkı koruma altına alınsın diye ortalığı mı kırıp dökmeli, meclisin damına mı çıkmalı, yoksa bakanlığı mı basmalı ki hasta hakkı taleplerimiz siyasete gündem olsun, yasama ve yürütmede karşılık bulsun.

Son SÖZ

Evrensel Hasta Hakları Derneği, Dünya Hasta Hakları Günü vesilesiyle bir kez daha sağlıkta yaşanan ihmal ve ihlallerin, bu ihlallerin önlenmesi için verilen sözlerin tutulmasını, gerekli adımların ivedilikle atılmasını talep ederiz. İnanıyoruz ki, hepimiz bu zor süreçlerde saflarımızı sıklaştırıp, dayanışmamızı daha da güçlendirmemiz gerekmektedir. Siyasileri ve karar vericileri ise anayasal ve yasal sorumluluklarını yerine getirmeye çağırırız!

Gönüllü ol, Bağış Yap, Hak Savun. Hemen Bugün Bize Katılıp Gücümüze Güç Kat!